Это пост для моего телеграм-канала 5 minut polskiego. Посмотрите список всех постов.
Переведите на польский, используя глаголы, начинающиеся на cz-:
Удирай! Бандиты поджидают приезжих на каждом углу. Под большими валунами таятся огромные змеи.
Сегодня познакомимся с 3 глаголами из польского языка:
- czmychać = удирать,
- czyhać (na kogo) = подкарауливать, подстерегать (кого);
- czaić się = таиться, тихо сидеть.
CZMYCHAĆ
czmychać (skąd dokąd) = удирать, убегать (откуда куда). Слово czmychać в словаре.
- czmycham
- czmychasz
- czmycha
- czmychamy
- czmychacie
- czmychają
Widać, że wuja straszne bluzgi
po twarzy sieką go jak rózgi,
bo zrobił się jak rak czerwony
i wzrok mu czmycha w różne strony (автор Szpotański Janusz, 1990)
Перевод:
Видно, что дядю страшные ругательства
секут по лицу, как розги,
потому что он покраснел как рак,
а его глаза разбегаются в разные стороны.
W czasie zbyt alkoholowej imprezy gospodarz proponuje wspólną kąpiel nago w basenie. Ty wtedy:
a) Symulujesz chorobę lokomocyjną i czmychasz najbliższymi drzwiami.
b) Kibicujesz innym, ale nie pozbawiasz się ciuchów ani godności.
c) Skaczesz do basenu wrzeszcząc: "Kto ostatni, ten pacan!" (журнал Cosmopolitan, 1999)
Перевод:
Во время пьяной вечеринки хозяин предлагает совместное купание голышом в бассейне. Ты тогда:
а) Симулируешь укачивание (морскую болезнь) и убегаешь через ближайшие двери.
б) Болеешь за остальных, но не лишаешь себя одежды или достоинства.
в) Прыгаешь в бассейн с воплем "Кто последний, тот дурак!".
pacan (множ. число: pacani) = дурак, идиот, кретин.
- Myślisz, że pozwalam na to każdemu pacanowi? = Думаешь, что я позволяю такое каждому балбесу?
- Uratujmy tego pacana = Давай спасем этого идиота.
- Zawsze znajdzie się pacan, który potrze magiczną lampę i zawrze kretyński układ z dżinem = Всегда найдётся кретин, который потрёт волшебную лампу и заключит идиотскую сделку с джинном.
- musiał czmychać jak niepyszny z Wrocławia = должен был удирать из Вроцлава поджав хвост.
jak niepyszny =
- upokorzony (униженный),
- zawstydzony (пристыженный),
- zmieszany (смущённый),
- skonsternowany (сконфуженный).
Наиболее близкие русскоязычные аналоги для jak niepyszny :
- поджав(ши) хвост,
- как в воду опущенный,
- несолоно хлебавши.
Reszty prac dokonano toteż w wymownym milczeniu, po czym milicjanci spakowali manatki i jak niepyszni wynieśli się z posesji = остаток работы был выполнен в красноречивом молчании, после чего милиционеры упаковали свои манатки и убрались из домовладения.
CZYHAĆ
czyhać (na kogo-co) = поджидать (кого–что), подстерегать, подкарауливать. Обратите внимание, что между гласными есть только буква h. Слово czyhać в словаре.
- czyham
- czyhasz
- czyha
- czyhamy
- czyhacie
- czyhają
- w parku złodzieje czyhają na przechodniów = в парке воры поджидают прохожих,
- czyhać na spadek akcji na giełdzie = поджидать падение акций на бирже,
- śmierć czyhała na nich na każdym kroku = смерть ожидала их на каждом шагу.
Коллокации:
- czyhać na ofiarę = поджидать жертву;
- czyhać na błąd,
- czyhać na okazję = поджидать случай, возможность;
- czyhać na sposobność = поджидать благоприятный случай, удобное стечение обстоятельств;
- czyhać na drodze,
- czyhać w sieci = подкарауливать в сети (интернете).
Tylko czyhała na sposobność, żeby mu dokuczyć = только ждала удобного случая, чтобы устроить ему пакость (досадить ему). Dokuczyć = celowo wyrządzić komuś przykrość (неприятность, огорчение; досада).
To inna kategoria zagrożeń czyhających w sieci, celem obu jest wzbudzenie przez oszusta zaufania i wyłudzenie danych, np. loginu i hasła lub środków finansowych = это другая категория угроз, ожидающих в интернете, целью обеих является внушить доверие к мошеннику и выманить данные, например, логин с паролем или финансовые средства.
Uważamy taki stan za niefortunny; powoduje on powstawanie u obywatela poczucia, że państwo czyha na jego błąd i w przypadku omyłki ten błąd wykorzystuje = считаем такое положение неудачным; оно вызывает у гражданина чувство, что государство ждет его ошибку и в случае оплошности эту ошибку использует.
Не путайте czyhać (подкарауливать) со словом kichać (чихать):
- kicham
- kichasz
- kicha
- kichamy
- kichacie
- kichają
Żeby nie zarażać innych, powinniśmy kichać w chusteczkę, a jeśli jej nie mamy – w zgięcie łokcia = чтобы не заражать других, мы должны чихать в платок, а если его нет – в сгиб локтя.
Kichanie może być także objawem alergii na pyłki roślin, roztocza kurzu domowego lub sierść zwierząt = чихание может быть также симптомом аллергии на пыльцу растений, клеща домашней пыли или шерсть животных.
- roztocz = клещ (паукообразное),
- roztocze = клещи (множ. число).
Roztocze — это еще и холмистая местность в Польше на северо-восток от Львова. Roztocze имеет длину 180 км, ширину 15-30 км и высоту 200-400 м. В 1974 году там создан национальный парк (Roztoczański Park Narodowy).
Roztocze на карте. В правом нижнем углу — Львов
CZAIĆ SIĘ
czaić się (wśród drzew, za plecami) = таиться, прятаться, подстерегать. Слово czaić się в словаре.
- czaję
- czaisz
- czai
- czaimy
- czaicie
- czają
Коллокации:
- czaić się wśród drzew,
- czaić się za plecami
Примеры:
- W ciemnych, mokrych pobłyskach jego źrenic czaił się strach, śmiertelny strach przed nami = в тёмных, мокрых отблесках его зрачков таился страх, смертельный страх перед нами.
- Ma nadzieję, że Niemiec nie czai się za jej plecami i nie mierzy do niej z pistoletu = у неё есть надежда, что немец не стоит сзади и не целится в неё из пистолета.
- Nie przyszło mi do głowy, że wrogowie mogą czaić się za moimi plecami = мне не пришло в голову, что враги могут прятаться за моей спиной
- Lwy czyhają w zasadzce, krokodyle czają się w błotnistej wodzie = львы поджидают в засаде, крокодилы прячутся в мутной (грязной) воде.
- zasadzka = засада, ловушка;
- błoto = грязь, слякоть.
Итоговый перевод
Удирай! Бандиты поджидают приезжих на каждом углу. Под большими валунами таятся огромные змеи = Сzmychaj! Bandyci czyhają na przyjezdnych za każdym rogiem. Pod wielkimi głazami czają się olbrzymie węże.
Сравните:
- za każdym rogiem = на каждом углу. Nie mam zamiaru wyobrażać sobie, jak za każdym rogiem czyhają na mężczyznę mojego życia wygłodniałe, niezamężne kobiety o wyglądzie Pameli Anderson.
- na każdym kroku = на каждом шагу. Mieli świadomość niebezpieczeństwa czyhającego na każdym kroku.
CZAIĆ
Анна предложила для полноты картины добавить еще несколько значений слова czaić:
1) rozumieć. Понимать, улавливать смысл.
- Wytłumaczyłeś to dobrze, teraz wszystko czaję.
- Napisz to po polsku, bo nie czaję.
Коллокации:
- czaić bazę = понимать суть, въезжать, шарить, врубаться, просекать фишку, кумекать;
- czaić temat = czaić klimat = być zorientowanym w sytuacji.
Jeśli ktoś czai coś albo ktoś czai bazę/kwestię itd., to znaczy, że rozumie, o czym mowa, wie, o co chodzi, w czym rzecz, pojmuje sedno (суть) sprawy, problemu, zagadnienia, nadąża za czyjąś myślą (поспевает за ходом чьих-то мыслей).
- Czaisz bazę, że ludzie się zwalniają przez panią prezes (увольняются из-за председательши)? Chodzi i wrzeszczy (верещит, вопит, орёт).
- Ważne, by do naszej ekipy dołączył ktoś, kto interesuje się kulturą i ceni kawę, czai klimat miejsca, potrafi dbać o szczegóły i śmieje się z sucharów. Suchar = глупая (тупая), несмешная или старая, надоевшая всем шутка.
Прикол из IT-сферы:
- No jak, czaisz bazę? = Ну как, ты врубился [в ситуацию]?
- Tylko MySQLa... = только в [базу] MySQL (отвечающий имеет в виду, что он разобрался только в компьютерной базе данных (baza danych) MySQL).
2) проверять, изучать. Czaić występuje również w znaczeniu sprawdzać kogoś lub coś pod jakimś względem, przypatrując się komuś lub czemuś uważnie.
Na przerwie siedzimy w szatni (в гардеробе), wypluwamy gumy do żucia na podłogę i czaimy, komu się do buta przykleją.
3) parzyć albo pić herbatę. Чаёвничать.